راهنمای استفاده باتوم کوهنوردی

باتوم (باتون -عصای کوهنوردی-Trekking Poles) یکی از ابتدایی‌ترین و در عین حال اساسی ترین وسایل کوهپیمایی است. امروزه بسیاری از کوهنوردان از باتوم(باتون) در پیمایش های طولانی و صعود های زمستانه خود استفاده میکنند و روز به روز به تعداد استفاده کنندگان اضافه می شود. بسیار مهم است که باتوم ها بصورت یک جفت (2عدد) و صحیح بکار رود تا صدمه ای به کوهنورد وارد نشود.

انواع باتوم که مورد استفاده کوهنوردان قرار می گیرد:

الف: ثابت(چوب اسکی): امروزه برای کوهنوردی کاربرد ندارد.

ب: قابل تنظیم (تلسکوپی): باتوم های تلسکوپی از نظر کارایی در کوهنوردی بهتر وایمن تر می باشند. زیرا قابلیت مهم تنظیم ارتفاع باتوم وجود دارد. در پیمایش الزاما از باتونهای قابل تنظیم (تلسکوپی) استفاده می کنیم تا برای شرایط مختلف و حمل آن را تنظیم کنیم، ضرورت دارد در کوهپیمائی از یک جفت باتوم (2 عدد باتوم) استفاده شود.

- باتوم عادی: این نوع باتومها بدلیل ساختشان دیرتر آسیب می بیند و البته ضربه ها متوالی از زمین به دستتان منتقل میکنند و باعث کمی خستگی می شود، اگر توانایی بدنی شما اجازه می دهد، بهتر است از این نوع باتومها استفاده کنید. مخصوصا در کوهنوردهای بسیار سنگین و آلپی (سبک بار) زیرا امکان خرابی باتوم به حداقل میرسد.

- باتوم ضربه گیر(آنتی شُک): بدلیل وجود فنر به کار رفته در این باتوم ها، از نظر کاهش ضربه و فشار روی دستها و ایجاد خستگی در ضربه های متوالی به دستها کارایی بیشتری دارند.
راهنمای استفاده باتوم کوهنوردی
اجزای باتون:
همانطور که در شکل زیر هم نشان داده شده اجزای باتون عبارتند از:

سته باتون: جهت استفاده باتون آن را در دست می گیرند و از جنس عایق پلاستیک و لاستیک تهیه شده است.

بند حمایت: در قسمت بالای دسته باتون تسمه ای قابل تنظیم وجود دارد، دست از داخل بند حمایت باید عبور کند و دسته را بگیرد، تا نیروی وزن را روی مچ دست تقسیم کند. نحو گرفتن دسته باتوم به شکل زیر است.

بدنه اصلی: بدنه اغلب باتون‌ها از سه قسمت تشکیل شده است و از جنس آلیاژهای فولاد(سنگین و بسیار مقاوم) یا آلیاژ آلومینیوم(سبک و با مقاومت کم) یا تیتانیوم(سبک و بسیار مقاوم) و به تازگی الیاف کربن(بسیار سبک و بسیارمقاوم) تهیه میشود. 2 یا 3 قسمتی که به صورت کشویی و دو بدو داخل هم فرو می‌روند و حالت تلسکوپی را بوجود می‌آورند.

سیستم قفل: این قسمت از باتوم وظیفه تنظیم اندازه باتوم را دارد. با چرخانیدن به طرف چپ باز و به طرف راست بسته می شود.

راهنمای استفاده باتوم کوهنوردی

گل باتون: قطعه ای پلاستیکی برای جلوگیری از فرو رفتن باتون در برف، گل یا شن است.

سخمه: نوک سخمه از یک الماسه یا تنگستن تشکیل شده است که باعث فرو رفتن در برف و یا زمین میشود و از لغزش باتوم جلوگیری میکند.

محافظ سخمه: زمانیکه از باتون استفاده نمی‌کنید آنرا جمع کنید و محافظ سخمه را نصب کنید تا به کسی یا جایی آسیب نرساند.

تنظیم اندازه (ارتفاع) باتوم:

ارتفاع باتوم بر اساس "قد فرد" و "شیب مسیر" باید تنظیم شود، وقتی شما باتوم را بدست گرفته‌اید و سخمه آن روی زمین است، زاویه باز و و ساعد دست شما (آرنج) 90 درجه باشد. با این حساب با توجه به شیب مسیر، روشن است که هنگام صعود اندازه باتون کمتر از اندازه آن در هنگام فرود بیشتر است.
در شروع حرکت وقتی می‌خواهیم از باتون استفاده کنید، نگاهی به شیب کلی مسیر بکنید و ارتفاع باتون را بر اساس آن تنظیم کنید. در مسیرهای برفی، شنی یا گلی، ارتفاع باتون از محل گل‌باتون تا دسته محاسبه می‌شود. زیرا ضخمه در برف فرو می‌رود و از ارتفاع باتون کاسته می‌شود.
دراستفاه از باتوم دقت شود تا حد امکان نزدیک به خط عمود بدن باشد. هنگام راه رفتن بدون حمل بار وکوله پشتی تفاوتی نمیکند که از یک یا دو باتوم استفاده شود. اما در حمل بارهای سنگین برای حفظ تعادل حتما باید از دو باتوم استفاده شود.
ارتفاع هر دو باتون باید یکی باشد مگر در شرایط خاص. (مثلا هنگامی که مسیری را به صورت تراورس پیمایش می‌کنید باتونی که سمت پای کوه است کوتاهتر از باتونی است که سمت پای دره است.

ترفند ویژه در تنظیم اندازه باتوم:

در تنظیم ارتفاع باتون، ابتدا، قسمت سوم بدنه (قسمت نازکتر) را تا انتهای، حد مجاز بیرون بیاورید و برای تنظیم نهایی ارتفاع باتون از قسمت دوم کمک بگیرید. فایده این امر این است که در دفعات بعد برای تغییر ارتفاع باتون، می‌توان فقط قسمت دوم را تغییر داد و این قضیه کار را راحت‌تر می‌کند. البته این اقدام برای باتون‌های مرغوب که از آلیاژهای قوی و سبک استفاده کرده‌اند توصیه می‌شود. جنس بدنه باتون ها از 4 نوع آلومینیوم، فولاد، تیتانیوم و کربن ساخته می شود که به ترتیب به سمت سبکی و مقاومت بیشتر پیش می روند.

نحوه تنظیم باتوم کوهنوردی

طریقه استفاده باتوم:
از باتون به دو طریق استفاده می کنند:
حرکت باتون، باتون، پا، پا
حرکت باتون، پای مخالف باتون، حرکت باتون، پای مخالف باتون
کوهنورد باید فاصله بین باتوم و بدن خود تا حد امکان کم کند و قدم برداشتن هنگام فرود باید کوتاه، کشش دار، و تا حد امکان آرام باشد(نه آنقدر آرام که موجب خستگی عضلات چهارسر ران وعضلات جلو ران گردد) تا جایی که میتواند جلوی کشیدگی اندامها را بگیرد.

راهنمای استفاده باتوم کوهنوردی

چند نکته در استفاده از باتوم:
هیچگاه در دراز مدت از باتون به صورت تکی استفاده نکنید زیرا باعث ایجاد عارضه در بدن شما می‌شود.
استفاده از باتوم در کوهنوردی نباید عادتی و همیشگی باشد. ونباید از آن در تمامی مسیرها استفاده کرد بخصوص استفاده دائمی از باتوم در کودکان و نوجوانان جایز نیست.
استفاده از باتون در مسیرهای با شیب کم لطفی ندارد. همچنین در مسیرهای فنی یا با شیب زیاد، بخصوص در مسیرهای برفی پرشیب،باید از کلنگ یا تبریخ استفاده شود.
ضمنا از دویدن در سراشیبی ها و برداشتن قدم های بلند بپرهیزید ودر راههای باریک و خطرناک از طناب بعنوان کمک و حمایت استفاده کنید.
باتوم را طوری حمل و استفاده نمایید که در صورت نیاز به دستانتان و عدم نیاز به باتوم بتوانید آن را براحتی در کوله پشتی خود قرار داده و قسمت تیز باتوم بسمت پایین باشد تا خطر یا مزاحمتی برای کوهنورد پشتی شما نداشته باشد.
برنامه های کوهنوردی را متناسب با توانایی بدنی خود انتخاب کنید.
با رعایت موارد فوق میتوان ده ها سال به ورزش کوهنوردی بدون بروز عوارض ارتوپدی و مفصلی پرداخت.

مراقبت و نگهداری باتومها:
زمانیکه کار با باتوم به اتمام رسید ابتدا با یک پارچه بدنه، سخمه و دیگر قطعات باتون را کاملا تمیز کنید و آنگاه آنرا جمع کنید و در زمان حمل توسط کوله پشتی سر باتون به طرف بالا قرار گیرد و لاستیک های محافظ را روی سخمه قرار دهید.
هیچگاه مفاصل باتون را روغن کاری نکنید. در صورت چرب شدن مفاصل باتون محکم نمی شوند.
مارکهای معتبر Black Diamond و Leki قطعات یدکی همچون سخمه، گل برف، مفاصل باتوم ها و... را به صورت جدا بفروش میرسانند، به احتمال زیاد شرکت هفت گوهر نیز قطعات یدکی باتومهایش را ارائه میکند. از فروشگاهی که میخرید بپرسید!